De dodenherdenking van 4 mei 2024 is opgenomen in beeld en geluid. Jan Okken heeft deze video gedraaid. De teksten die deze avond zijn voorgedragen staan allemaal te lezen op deze pagina.
Brief Bernard Scholte:
Den Hulst 19 april `45
Best Fam
Het is met veel droefheid dat ik u deze brief schrijf, ik moet u n.l. mededelen dat Johan niet meer leeft. Ik heb zelf een heel moeilijke tijd gehad en heb dat nog. Ik heb ook bijna drie weken in de gevangenis gezeten, maar dat is niets bij het groot verlies dat ons nu heeft getroffen.
Het is vandaag al drie weken dat ze Johan bij Werden hebben dood geschoten, maar ik weet het nog maar een paar dagen. Het is erg moeilijk in ‘s‘Heeren wil te berusten. Ik weet niet of ze het bij de andere fam al weten, omdat het daar dicht bij gebeurt is.
Mijn broer wil daar zoo gauw mogelijk naar toe, ook om verdere inlichtingen. Nu is het plan dat ze allen een eervolle begravenis zullen hebben in Zwolle maar daar krijgen jullie dan als het eenigzins mogelijk is nog nader bericht van.
U diepbedroefde schoonzuster
Rieka.
Voordracht familie Khaleefa, afkomstig uit Syrië, inwoners van Dalerpeel:
Door Isaa Khaleefa:
We zijn hier om de slachtoffers van oorlogen te herdenken. Ik wil jullie vertellen dat ik en mijn familie het slachtoffer zijn van oorlog.
Ik was twee en half jaar oud toen ik naar Nederland kwam, dus ik herinner me niets van de oorlog, maar mijn ouders hebben de oorlog overleefd en hebben gelukkig kunnen overleven en in Nederland een nieuw leven kunnen opbouwen. Mijn ouders en ik hadden een goed leven in Syrië, mijn vader was advocaat en mijn moeder lerares, door die ROT oorlog waren wij gedwongen om te vluchten en helemaal opnieuw beginnen. Na 13 jaar is de oorlog in Syrië nog steeds niet voorbij.
Wij zijn dankbaar dat we de kans kregen om hier in Dalerpeel een nieuw leven op te bouwen. Wij zijn nu trots om Nederlanders te zijn. Mijn ouders werden erg boos als ik een videogame over oorlog speelde en ze vertelden me dat oorlog geen spel is. Ze vertelden me ook dat oorlog als vuur is, als het begint kan niemand het beheersen. Er is geen winnaar of verliezer in een oorlog, iedereens is een verliezer. Er is geen rechtvaardiging voor oorlog, niets rechtvaardigt de dood van mensen. Nu zijn er in bepaalde gebieden van de wereld nog steeds brandhaarden, nog steeds in Syrië, ook in Israël en Oekraïne.
Veel personen zijn omgekomen, bij al die personen hoort een verhaal, en bij elk verhaal was of is nog steeds verdriet. Door de slachtoffers van oorlogen te herdenken, beseffen mensen de lelijkheid van oorlog. Als we de slachtoffers van eerdere oorlogen vergeten, kan er gemakkelijk een nieuwe oorlog ontstaan.
Het beste eerbetoon aan de slachtoffers van oorlogen is hen te beloven dat we alles zullen doen wat in onze macht ligt om oorlogen over de hele wereld te stoppen. Wij zijn dankbaar dat we hier in vrijheid kunnen leven.
We vieren onze vrijheid
We moeten die vrijheid doorgeven aan de volgende generatie
Vrijheid is niet vanzelfsprekend, 80 jaar geleden niet en nu in deze tijd ook niet
De spanningen van vandaag maken het belang van herdenken belangrijk
Laten we straks bij dit moment 2 minuten stil zijn
Als een zwijgend verzet tegen oorlog en onderdrukking
Geweld en vernietiging
Discriminatie en willekeur
Verraad en martelingen
Dood en verderf
Haat en onverschilligheid
Vandaag zijn we stil en herdenken we
Ik wil eenvoudig eindigen met:
‘’Ik ben vrij als jij het bent, jij bent vrij als ik het ben’’
Voordracht Gemeente Coevorden, door Marjan Nijenbanning-Pot:
Dames en heren, jongens en meisjes, geachte aanwezigen,
Fijn dat we hier vandaag bij elkaar zijn. Samen herdenken, stil staan, stil zijn, bij de wreedheid en verschrikkingen van oorlog. En wat is het hard nodig. Misschien wel meer dan ooit.
Ik hoef u de voorbeelden niet te noemen, maar de wereld schud van oorlog en verdriet. Wij staan hier nu in vrijheid, de oorlog is niet hier, maar toch is hij wel dichtbij en voortdurend onder ons.
Laten we ons ook vandaag, als we samen herdenken, uitspreken tegen elke vorm van haat, geweld, en uitsluiting van wie dan ook, waar dan ook.
En laten we samen als een blok staan voor vrede, veiligheid, en medemenselijkheid. Hier nu, en voor altijd.
Tijdens de jaarlijkse dodenherdenking staan we traditioneel stil bij alle burgers en militairen die in het Koninkrijk der Nederlanden – of waar dan ook ter wereld – zijn omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. We herdenken niet alleen de verloren levens, maar ook de geleefde verhalen.
Het thema van dit jaar is “Vrijheid vertelt”. We horen allemaal wel eens een verhaal van ‘vroeger’. Over iets erg dat gebeurde in de oorlog, iets intens verdrietigs of een spannende heldendaad.
Over onze gemeente in oorlogstijd valt veel te vertellen. Er zijn verhalen, boekjes en boeken, oorlogs- en herdenkingsmonumenten, Stolpersteine, documentaires en podcasts. Ze helpen ons herinneren.
Ik noem graag een paar van die verhalen van dichtbij:
- Zo stortte vlakbij Zweeloo een Amerikaanse bommenwerper neer. De dappere Jan Meijering en zijn zoon Roelof, actief in het plaatselijke verzet, redden een aantal bemanningsleden en lieten ze via het verzet ontsnappen. Ze kwamen zelf terecht in het Huis van Bewaring in Assen. Na een bevrijdingsactie door het verzet moest het gezin Meijering zelf onderduiken.
- Marchje Meijering, uit diezelfde familie, was getuige van een andere indrukwekkende gebeurtenis. Namelijk de lafhartige moord op burgemeester De Kock van de gemeente Oosterhesselen, waar op dat moment Johannes Post, een belangrijk verzetsstrijder, wethouder was. De Kock had geweigerd om de Duitsers te helpen, sterker nog; hij werkte ze op diplomatieke wijze tegen. Hij werd in 1944 tussen Aalden en Meppen op straat doodgeschoten door leden van de Sicherheitsdienst.
- Ook is er het verhaal van Albert Oosting, ambtenaar van de gemeente Zweeloo, en actief betrokken bij het verzet. Hij was fel tegen de Duitse bezetting en bood als ambtenaar hulp aan onderduikers. Hij werd opgepakt en uiteindelijk gefusilleerd in concentratiekamp Vught.
- En er is een verhaal over de Nederlandse vlag, die in de nacht voor Koninginnedag, aan de schoorsteen van de fabriek in Aalden werd opgehangen. Een gevaarlijke kwajongensstreek, passief verzet; het werd hoog opgenomen door de Duitsers. De Sicherheitsdienst kwam naar Zweeloo om verhaal te halen.
- En wat te denken van de bruggen in en rond Coevorden die heldhaftig door soldaten werden verdedigd. Bijvoorbeeld de Krimbrug. En de Oosterhesselerbrug. Die werd in 1940 pgeblazen om de Duitse inval te vertragen. Diezelfde tactiek werd gebruikt bij de Bentheimerbrug. Extra bijzonder is dat een paar weken geleden over dat begin van de oorlog in Drenthe een documentaire is uitgebracht.
Veel herinnert ons aan ‘toen’, de slachtoffers, de helden, het verdriet.
Dames en heren, wat kunnen we zelf doen? Medemenselijkheid, als basis voor vrede en vrijheid. Contact met elkaar, juist als je elkaar niet kent of snapt. Respect voor die ander, luisteren, willen begrijpen, willen overbruggen. Onverschilligheid en wantrouwen liggen op de loer. Voorkom het makkelijk oordelen en veroordelen. Medemenselijkheid, als basis voor vrede en vrijheid.
Straks zijn we stil. 2 minuten. We herdenken. Met elkaar. Deze toespraak wordt op dit moment op 10 plaatsen door vertegenwoordigers van de gemeente gebracht. Ook daar zal het stil zijn. En stil zal het zijn op de plekken in onze gemeente waar de oorlog nog steeds nagalmt.
Het zijn er teveel om allemaal op te noemen….
- Maar stil zal het zijn in Coevorden, aan de Gasthuisstraat 32, waar de familie Cohen uit hun huis werd gehaald. Alle zes werden ze vermoord in 1942.
- Het zal stil zijn achter de 40 voordeuren in Coevorden waar Joodse families – in die beruchte nacht van 2 op 3 oktober 1942 – werden weggehaald.
- Het is stil in Steenwijksmoer, waar in 1944 aan de Veenschapsweg de bommen insloegen.
- Het is stil aan de Hoogeveense Vaart, ten westen van Geesbrug. Waar een Joods werkkamp zat.
- Het is stil, in Zweeloo, op de plek van de voormalige pastorie, een plek voor onderduikers.
- Het is stil aan de Hoofdstraat 57 in Dalen, waar de familie Bierman woonde. Ook zij werden uit hun huis gehaald en vermoord.
- Het is stil aan de Gramsbergerstraat 75 in Coevorden, waar 7 doden vielen bij een bombardement op de Aardappelmeelfabriek.
- En langs het Katspad in Meppen, vernoemd naar broer en zus Meijer en Rozetta Kats, hoor je straks alleen het fluiten van de vogels, wanneer wij twee minuten oorverdovend stil zijn.
Laten we blijven herdenken. Niet om te kunnen begrijpen. Maar uit eerbetoon, eeuwigdurend verdriet, en om van te leren. Vrede en vrijheid, met mede menselijkheid als basis.
Dank u wel.
Willem Alexander school
Door Dion Strijker:
Ik leefde niet in oorlog en geweld
Ken ook geen angst voor bommen en soldaten
Of voor verraders, die hun land vergaten
Zag nooit een mens door een geweer geveld.
‘k Weet uit verhalen die mij zijn verteld
Hoe mensenhuis en haard moesten verlaten
En lang in concentratiekampen zaten,
Door wanhoop en ellende vergezeld.
Ik weet dat velen spoorloos zijn verdwenen.
Zijzaten in ’t verzet of waren jood.
Men weet niet waar of hoe zij zijn gedood.
Ik moet wel blijven stilstaan bij diegenen
Die sneuvelden: de oorlog is voorbij.
Maar door hun offer is mijn leven vrij!
Door Janice Hilbink:
Hoe zou het zijn als ieder moment je angst zou bezorgen?
Angst voor de avond, angst voor de morgen?
Hoe zou het zijn als er op elke hoek gevaar zou dreigen?
Angst om te praten, angst om te zwijgen?
Hoe zou het zijn als je je nergens veilig zou wanen?
Angst om te lachen, angst voor je tranen?
Hoe zou het zijn: angst voor de dood, angst voor het front?
Hoe zou het zijn als Vrijheid niet bestond?